سیستم اعلام حریق

یک سیستم اعلام حریق دارای چند دستگاه است که با یکدیگر کار می کنند و در صورت وجود دود، آتش، مونوکسید کربن و سایر شرایط اضطراری آن ها را تشخیص داده و از طریق تجهیزات صوتی و بصری به مردم هشدار می دهند.

این هشدار ها می توانند به صورت اتوماتیک توسط دتکتور های دودی و دتکتور های حرارتی فعال شوند و یا با کمک شستی اعلام حریق، در نقاط مخصوص فعال سازی اعلام حریق، به صورت دستی فعال شوند. هشدار ها می توانند زنگ های موتوردار و یا بوق های قابل نصب بر روی دیوار باشند. آن ها همچنین می توانند بلندگوهایی باشند که از طریق آن ها، هشدار و در ادامه پیام صوتی به منظور تخلیه محل و هشدار دادن به افراد داخل ساختمان به منظور عدم استفاده از آسانسورها پخش شود.

بلندگوهای مربوط به اعلام حریق می توانند بسته به کشور محل استفاده و همچنین تولید کننده آن ها، با فرکانس های خاص و درجات صدای متفاوت شامل کم، متوسط و زیاد تنظیم شوند. بیشتر سیستم های اعلام حریق در اروپا، صدایی شبیه صدای آژیر با فرکانس های متناوب دارند.این دستگاه ها در آمریکا و کانادا می توانند صدایی پیوسته داشته باشند و یا از کد های مختلف مانند کد 3 استفاده کنند. همچنین دستگاه های اعلام حریق می توانند برای حجم های مختلف صدا تنظیم شوند. ساختمان ها کوچک تر، دستگاه ها را با حجم صدای کم و ساختمان های بزرگ تر دستگاه ها را با حجم صدای بیشتر تنظیم می کنند.

اجزا سیستم اعلام حریق:

دتکتور:

در هنگام استفاده از دتکتورهای دودی نکات زیر رعایت شود : 

1-    برای تعیین محل نصب باید از استاندارد BS 5839 پیروی شود.

2-     دتکتور دود نباید در مسیر کوران هوا نصب شود.

3-     در محل هایی که در حالت نرمال دود و بخار وجود دارد مانند موتورخانه و کنار بویلر از این دتکتور استفاده نگردد.

نکته : برای تست کردن دتکتور های دود، اسپری های خاصی وجود دارد که با پاشیدن آن به سمت دتکتور میتوان از عملکرد صحیح آن مطمئن شد.

انواع دتکتور:

دتکتور حرارتی ( Heat Detector ) :
این دتکتورها دارای یک مقاومت حرارتی هستند که در اثر حرارت حاصل از حریق ، از مقاومت آنها کاسته شده و باعث افزایش جریان میشود و به مرکز کنترل اعلام حریق اعلام میکند. طریقه نصب آنها بصورت سقفی و طبق استاندارد BS 5839 می باشد و در دو نوع ارائه شده است :

1- نوع حرارتی ثابت ( FIX )

2- نوع حرارتی افزایشی ( Rate Of Rise )( ROR )

در مکانهایی که تغییرات دما بطور ناگهانی اتفاق می افتد از این نوع دتکتورها استفاده میشود ( مانند آشپزخانه )  این دتکتور های دارای ولومی برای تنظیم دما هستند.
نکته : دتکتورهای الکترونیکی جدیدی ساخته شده که هم به صورت فیکس و هم دتکتور افزایشی قابل استفاده می باشند و به آنها دکتورهای ترکیبی ( Combined ) گفته میشود که نسبت به دو مدل بالا دارای قدرت کشف زیادتری هستند.

دتکتورهای مولتی: ( Multi )
این دتکتورها به دو طبقه تقسیم بندی می شوند که یکی به عنوان دتکتور حرارتی و دیگری به عنوان دتکتور دودی عمل میکند و در مکان هایی بکار میرود که امکان وجود دود و حرارت می باشد.

دتکتور شعله ای ( Ultra Violet Flame Detector ) یا ( Infrar Flame ) :
دتکتورهای شعله ای با استفاده از سنسور گیرنده اشعه ماورا بنفش شعله آتش یا اشعه مادون قرمز آتش را تشخیص میدهند و اعلام حریق میکنند. زمان پاسخ این سیستم حدود چند ثانیه است و آتش را بسیار سریع تشخیص میدهند . در دو نوع طراحی و قابل اجرا است : برای فضای داخلی ( Indoor ) و فضای خارجی ( Out door ) که در حال حاضر در بازار موجود میباشد. ولتاژ کار آنها ۱۲ الی ۳۰ ولت DC است و زاویه دید آنها ۱۲۰ درجه است.

دتکتور گازی ( Gas Detector ) :
از این نوع دتکتورها برای تشخیص نشتی گاز و اعلام خطر قبل از به وجود آمدن حادثه مخصوصا در مکانهایی گه گازهای سوختنی ( قابل اشتعال )( CNG , LPG ) بکار میرود ؛ مورد استفاده قرار میگیرد و مبنای تشخیص برخی از آنها بوی گاز است که به صورت دیواری یا سقفی نصب میشوند. مورد مصرف این دتکتورها بیشتر در آپارتمان ها ، هتل ها و مراکز صنعتی میباشد که بعضی از این دتکتورها میتوانند در صورت تشخیص نشتی گاز به یک شیر ؛ فرمان داده و مسیر گاز را ببندد.
نکته : در دتکتورهای پیشرفته تر تغییرات چگالی گاز توسط مبدل تبدیل به جریان ۴ تا ۲۰ میلی آمپر شده که با یک کابل سه سیمه برای اندازه گیری و کنترل به پانل کنترل مرکزی فرستاده میشود. سیستمهایی با دتکتور و تابلوی مرکزی مخصوص دارد که اندازه گیری میزان گاز منواکسید کربن ( CO ) را در محیط تشخیص میدهدکه در صورت کم بودن غلظت آن یک سیستم تهویه راه اندازی میشود اگر غلظت بیش از حد در هوای محیط باشد اعلام خطر میکند . بیشترین مورد استفاده از این نوع دتکتورها در پارکینگ های عمومی و در تونلهای زیر زمینی و محل هایی می باشد که از سوخت های منواکسید کربن زا مانند زغال یا نفت استفاده میشود.

پایه دتکتورها :
ابتدا برای نصب دتکتور باید پایه آن متناسب با نوع دتکتور انتخابی نصب شود و سیم کشی بر روی آن صورت بگیرد و بعد دتکتور روی پایه کار گذاشته شود. بر روی پایه دتکتور پیچ های اتصال برای تغذیه ورودی – و + و دو پیچ اتصال برای اتصال به دتکتور بعدی و یا مقاومت انتهای خط ( شرح آن در ادامه می آید ) وجود داشته باشد.

تجهیزات اعلام کننده حریق :
برای مطلع کردن ساکنین ساختمان از بروز حادثه و حریق از وسایل سمعی و بصری خاص سیستم های اعلام حریق استفاده میشوند که به سه گروه تقسیم بندی شده است.

 شستی های اعلام حریق ( Manual Call Point ) ( MCP ) :

در این نوع شستی ها برای اعلام حریق دستی ساخته و استفاده میشود و در دو نوع فشاری معمولی و شیشه ای هستند . در هر دو نوع در حالت عادی کنتاکت شستی باز می باشد ( N.O ) و در حالت اعلام حریق یک مقاومت سری با شستی که مقدار آن معمولا ۲۷۰ اهم میباشد و در مسیر بطور موازی با مقاومت انتهای خط قرار خواهد گرفت و مقدار مقاومت معادل به حدود ۳۸۰ اهم خواهد رسید و جریان افزایش پیدا میکند و این تغییر از نظر سیستم یعنی اعلام حریق  در نوع شیشه ای شستی تحت فشار قرار میگیرد و با شکسته شدن شیشه آزاد میشود و کنتاکت آن بسته خواهد شد.    در انواع معمولی باید شستی را فشار دهیم تا کنتاکت آن بسته شود . شستی ها معمولا دارای سوئیچی برای ری ست ( Reset ) کردن هستند تا بعد از استفاده از شستی ها بتوان دوباره آنرا به حالت عادی برگردانیم.

محل نصب شستی ها باید در مسیرهای خروجی ساختمان و در دسترس و در معرض دید باشند تا اگر اشخاص برای به صدا درآوردن سیستم اعلام خطر به محل وقوع حریق نزدیک نگردندو به سمت خروجی ها هدایت شوند . فاصله نصب شستی ها حداکثر ۳۰ متر و ارتفاع نصب ۱ / ۴ متر از کف است .

پنل کنترل :

مهمترین و اصلی ترین قسمت سیستم اعلام حریق، پانل کنترل است که وظیفه آن ارتباط بین شستی ها به دو نوع آنالوگ و میکروپروسسوری تقسیم می گردند. پانل های کنترل قادر به تشخیص و اعلام خطای اتصال کوتاه یا قطعی مدار هستند و همچنین در زمان قطعی برق بطور اتوماتیک دارای امکاناتی نیز برای تست قسمت های مختلف مدار هستند . از نظر ظرفیت پانل ها را با زون تقسیم بندی میشوند که معمولا به صورت ۲-۴-۸-۱۶-۲۴-۳۲ زون ارائه می گردند.

 پانل مرکزی می بایست در مکانی نصب گردد که به راحتی قابل مشاهده باشد . مثلا در ورودیها و محل هایی که ماموران آتش نشانی داخل میشوند نصب شوند و مرکز کنترل باید توسط یک دتکتور دودی حفاظت بشود که ارتفاع نصب آن حدود ۱/۸ الی ۲ متر می باشد و باید محل نصب آنرا از نظر دستکاری افراد غیر مجاز و یا احتمال خرابکاری مورد توجه قرار گیرد . تعداد دتکتورهای قابل اتصال به هریک از زون ها توسط کارخانه سازنده تعیین می گردد.